Félagsfræði 103 partur 2

Hvað á ekki við um fjölskyldur og fjölskyldugildi í Japan? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Skilnaðartíðni í Japan er frekar há í vestrænum samanburði og nokkuð algengt er að börn fæðist utan hjónabands 

b. Japanskar konur líta á hjónaband sem vesen og mikla vinnu

c. Japanskar konur hafa minni áhuga á hjónabandi en áður

d. Fjöldi barna sem hver japönsk kona eignast er einungis rétt rúmlega eitt barn á hverja konu

e. Um 40% japanskra kvenna eru ógíftar um þrítugt sem er helmings hækkun síðan á áttunda áratugnum

f. Japanskir karlmenn taka lítið þátt í heimilisstörfum og sinna uppeldi barna takmarkað

Fyrsti félagslegi hópurinn sem einstaklingurinn kynnist, þar sem fyrstu hugmyndir einstaklingsins um sig sjálfan verða til heitir:

Veldu eitt:

a. Fjölskyldan 

b. Menntastofnanir

c. Sambúð

d. Jafningjahópurinn

Hvað er rangt varðandi fæðingartíðni? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Þegar konur taka ákvörðun um hvort þær vilji eignast fleiri börn skiptir þátttaka föðursins í uppeldi þess fyrsta miklu máli

b. Lengd fæðingarorlofs hefur jákvæð áhrif á fæðingartíðni því á Norðurlöndum þar sem fæðingarorlof er lengst hefur fæðingum fjölgað

c. Til að fjölga fæðingum er mikilvægt að konan geti bæði sinnt uppeldi barna og starfsframa

d. Fæðingatíðni í Evrópu hefur verið að hækka síðustu áratugi 

Hvað á ekki við um fjölskylduna eða fólk í íslenska bændasamfélaginu? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Algengt var að fátæklingar stofnuðu fjölskyldur sem hreppurinn þurfti að sjá fyrir. 

b. Flestir voru bláfátækir (fólk sem leigði jarðir eða hjáleigur)

c. 40% þjóðarinnar voru vinnuhjú

d. Margir dóu á unga aldri vegna náttúruhamfara, sjúkdóma, lélegshúsnæðis og fátæktar.

Við flokkun samfélaga skiptum við þeim venjulega (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Eftir framleiðsluaðferðum

b. Eftir menningu 

c. Í iðnvædd og óiðnvædd samfélög

Hversu margar konur voru taldar sturlaðar/sinnisveikar samkvæmt manntalinu frá 1703

Veldu eitt:

a. 22221

b. 221

c. 2221

d. 21 

Hvað er rangt varðandi lífslíkur? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Lífslíkur íslenskra karla eru þær næst hæstar í heiminum

b. Árið 1860 voru lífslíkur karla 30 ár og lífslíkur kvenna 35 ár

c. Lífslíkur íslenskra kvenna eru þær hæstu í heiminum eða 83.0 ár  

d. Með hugtakinu er átt við hversu lengi megi búast við að nýfætt barni lifi

e. Ungbarnadauði er hvergi lægri en á Íslandi eða 9 af 1.000 fæddum börnum

Hvað er rangt varðandi lífslíkur? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Meira en 13 ára munur er á ævilengd karla og kvenna í Rússlandi

b. Meðalævilengd Rússneskra karla hefur styst síðan að Sovétríkinn féllu árið 1990

c. Lífslíkur í Bandaríkjunum eru meiri en í Sviss 

d. Lífslíkur í Svíþjóð eru meiri en í Úkraínu

Hvað er rangt varðandi fátækt? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Vinnufólk, niðursetningar og utangarðsfólk voru fátæklingar 19.aldar

b. U.þ.b. 30% heimila á 19. öld nutu sveitarstyrks 

c. Fátækt hefur verið skipt í einstaklingsbundna fátækt og samfélagslega fátækt 

d. Almenn fátækt var tengd einstaklingsbundinni fátækt á marga vegu eins og má sjá á því að flestir þeirra sem dóu úr hungri á 19.öld voru fátæklingar

e. Einstaklingur sem ekki getur séð fyrir sér eða afkomendum sínum með afrakstri eigin vinnu er talinn vera fátækur

Á 19. öld var fjölskyldan framleiðslueining og menn framleiddu mat, föt og aðrar nausynlegar vörur sjálfir. Þetta fyrirkomulag var kallað

Veldu eitt:

a. Sýndarbúskapur

b. Sjálfhverfurbúskapur

c. Sjálfsþurftarbúskapur 

d. Sjálfstæðurbúskapur

e. Landbúnaðarbúskapur

Hvað á ekki við um bændasamfélagið á Íslandi á 19.öld? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Skólaganga var takmörkuð eða varla til

b. Fjöldaframleiðsla á vörum með vélum sem ganga fyrir eldsneyti var útbreidd 

c. Félagslegt taumhald var sterkt vegna þess að allir vissu allt um alla

d. Þegar börn fermdust voru þau líka prófuð í lestri

Hvað passar ekki við lýsingu Tryggva Emilssonar um aðstæður fólks um aldamótin 1900? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Hann lýsir aðstæðum foreldra sinna sem fengu eitt herbergi undir súð með aðgangi að elhúsi og bjuggu þau á Akureyri

b. Fólk fór á morgnana til að tæma kamar og náttgögn (koppa)

c. Móðir hans lenti oft í útistöðum við aðra sem bjuggu í húsinu vegna þrengsla 

d. Mikið af fólki bjó saman í þröngu rými

Hvað á ekki við um „íslensku iðnvæðinguna"? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Við upphaf hennar unnu flestir við margar greinar í landbúnaði en við lok hennar starfaði fólk mun oftar við sérhæfð störf 

b. Við upphaf iðnvæðingarinnar voru börn talinn fullfært verkafólk við 15 ára aldur 

c. Hún er talin hefjast um 1880 og standa til c.a. 1930

d. Upphaf hennar má rekja til þess að menn fóri að vélvæða landbúnað og sjávarútveg

e. Fólk fór að flytjast frá sveitum til bæja við sjávarsíðuna

Hvað á ekki við um mótun nýrrar samfélagsgerðar á Íslandi á 20. öld? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Meðalfjöldi hverrar fjölskyldu í dag er 3 einstaklingar samanborið við 7,4 árið 1880.

b. Fjölskyldumynstrið breyttist úr kjarnafjölskyldu í stórfjölskyldu 

c. Börn voru ekki lengur jafn mikilvæg í að framfleyta fjölskyldum sínum.

d. Barnaþrælkun minnkaði og börn fóru að ganga í skóla nokkra klukkutíma á dag frá árinu 1907

e. Ekki var lengur ætlast til að börn sæju fyrir foreldrum sínum þegar þau kæmust á efri ár 

Frá 1920 til 1940 varð verulegur vöxtur á þéttbýli. Þannig bjuggu 30% íbúa landsins í 10 stærstu bæjunum árið 1920 en þetta hlutfall var komið upp í 50% árið 1940. Hvaða staður var ekki meðal þeirra sex fjölmennustu árið 1920?

Veldu eitt:

a. Siglufjörður

b. Hafnarfjörður

c. Akureyri

d. Reykjavík

e. Ísafjörður

f. Vestmannaeyjar

g. Akranes 

Hver þessarra þátta var ekki talinn mikilvægur í þróun þéttbýlis á Íslandi frá 1880-1940? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Nálægð við fiskimið

b. Úrkoma 

c. Hafnaraðstaða

d. Stjórnsýsla

e. Verslun

Það er íhugaverð sjón að sjá einstaklinginn rogast með 200 punda poka á börum í böndum upp um axlir og herðar, eða skekktur undir stórtrjám á öxlum eða tvo hrausta karlmenn standa og lyfta á einn einstakling kola eða salthálftunnnu". Hérna er Sigurður G. Magnússon að lýsa því hvað lagt var á ákveðna einstaklinga á seinni hluta 18. aldar og framan af þeirri 19. Um hvaða hóp var hann að tala 

Veldu eitt:

a. Gamlar konur

b. Gamla karla

c. Unga drengi

d. Ungar stúlkur 

Frásögn sem rituð var af Tryggva Emilssyni lýsir vel aðstæðum fólks sem bjó á Íslandi um aldamótin 1900. Hann segir frá aðstæðum sem fjölskylda hans bjó við. Hvað af eftirfarandi lýsir ekki þeim aðstæðum sem fólk bjó við og passar ekki við lýsingu Tryggva (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Ekkert klósett var í húsinu

b. Aðeins eitt herbergi var fyrir hvora fjölskyldu

c. Fólk fór á morgnana til að tæma kamar og náttgögn (koppa)

d. Engin eldavél var í húsinu 

e. Fjölskyldan bjó við þröngan kost

Hvaða þáttur á ekki þátt í að skýra minkandi frjósemi kvenna? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Getnaðarvarnapillan

b. Aukið hlutfall kvenna sem lögðu fyrir sig langskólanám

c. Breytt viðhorf beggja kynja til kynlífs 

d. Aukin atvinnuþátttaka kvenna

Meðalfjöldi á hvert heimili hefur minnkað jafnt og þétt síðustu 300 árin. Það er talið tengjast frjósemi kvenna. Hvað er átt við með frjósemi kvenna?

Veldu eitt:

a. Hversu skynsamar konur eru yfir ævina

b. Hversu mörg börn hver kona eignast að meðaltali yfir ævina

c. Hversu hugmyndaríkar konur eru yfir ævina

d. Hversu góðar konur eru í að taka ákvarðanir yfir ævina 

Meðalævilengd drengja árin 1861-1870 var u.þ.b.

Veldu eitt:

a. 30 ár 

b. 50 ár

c. 60 ár

d. 70 ár

e. 40 ár

Meðalævilengd stúlkna árin 1981-1990 var u.þ.b.

Veldu eitt:

a. 85 ár

b. 80 ár 

c. 70 ár

d. 75 ár

e. 65 ár

Hver var frjósemi kvenna (fjöldi lifandi fæddra barna á hverja konu) frá árinu 1956-1960

Veldu eitt:

a. 4,16 

b. 6,16

c. 2,16

d. 3,16

e. 5,16

Hver var frjósemi kvenna (fjöldi lifandi fæddra barna á hverja konu) frá árinu 2001-2005?

Veldu eitt:

a. 3,99

b. 0,99

c. 2,99

d. 4,99

e. 1,99 

Á hvaða aldri voru flestar mæður frá árinu 1956-1960?

Veldu eitt:

a. 35-39 ára

b. 30-34 ára

c. 20-24 ára 

d. 15-19 ára

Á hvaða aldri voru flestar mæður frá árinu 2001-2005

Veldu eitt:

a. 30-34 ára

b. 15-19 ára

c. 35-39 ára

d. 20-24 ára

e. 25-29 ára 

Hvað stendur hugtakið fjölskylda fyrir í víðri merkningu?

Veldu eitt:

a. Stór hópur fólks sem tengt er með skyldleika, hjúskap eða ættleiðingu 

b. Hópur eða félagsskapur sem felur í sér getnað og ummönnun barna 

c. Lítill hópur fólks sem býr saman að staðaldri og samanstendur af hjónum og börnum þeirra

Hvaða atriði á EKKI við um Banaró ættbálkinn?

Veldu eitt:

a. Þar má kona ekki giftast þeim karli sem hún á sitt fyrsta barn með

b. Þar má kona ekki giftast fyrr en hún á barn

c. Þar hugsa mennirnir um börnin en konur vinna fyrir utan heimlið 

Hvað á ekki við um fjölkvæni? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Konur bera takmarkaða virðingu fyrir eiginmanni sínum 

b. Konur og börn eru aðal vinnukrafturinn

c. Eiginmaður er giftur mörgum konum samtímis

d. Tíðkast aðallega í landbúnaðarsamfélögum

Hvað á ekki við um fjölveri (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Eiginkona gift mörgum mönnum samtímis

b. Finnst aðalega í samfélögum þar sem stúlkur eru bornar út

c. Finnst aðalega í harðbýlum samfélögum veiðimanna og safnara

d. Er notað sem aðferð til að fjölga barneignum 

Algengasta fjölskyldugerð á Vesturlöndum (t.d. á Íslandi) er:

Veldu eitt:

a. Fjölveri

b. Stórfjölskyldan

c. Kjarnafjölskyldan 

d. Fjölkvæni

Hvað er rangt varðandi „hagkvæmnishjónabönd"? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Þau finnast í samfélögum þar sem foreldrar eru taldir vitrari og skynsamari en börnin

b. Þetta form er ekki algengt á Vesturlöndum (t.d. á Íslandi)

c. Þau finnast í samfélögum þar sem mikilvægara er að vera trúr sjálfum sér en fjölskyldunni 

d. Þau eru ekki byggð á ást

Hvað er rangt varðandi fjölskyldur og ættartengsl? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Rannsóknir á fjölskyldunni hafa verið meira áberandi í félagsfræði en mannfræði 

b. Í flestum löndum Asíu og Afríku er litið á ættina sem máttarstólpa samfélagsins

c. Á Vesturlöndum hefur fjölskyldan misst mörg fyrri hlutverk og hefur minna gildi en áður

d. Ættin skiptir meira máli í óiðnvæddum löndum en iðnvæddum

Hvers vegna minnkaði hlutverk fjölskyldunnar/ættarinnar við iðnvæðinguna/hvers vegna er fjölskyldan ekki jafn mikilvæg fyrir einstaklinga samfélagsins í dag en hún var hér áður fyrr? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Velferðarúrræði og opinberar stofnanir tóku við hlutverki fjölskyldunnar.

b. Ekki var lengur nauðsynlegt fyrir einstaklinginn að treysta á fjölskylduna til að hugsa um sig í veikindum

c. Landbúnaðarsamfélagið og þróun þess gerði það að verkum að stórfjölskyldan hafði minna gildi  

d. Ekki var lengur nauðsynlegt fyrir einstaklinga að treysta á fjölskylduna til að framfleyta sér í ellinni

Hverjar eru helstu breytingar á kjarnafjölskyldunni á Íslandi frá árinu 1960 til ársins 2005 samkvæmt Hagstofu Íslands? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Um 30% Íslendinga voru skráðir sem einstæðingar í skýrslum hagstofunar árið 2005 en 45% voru skráðir sem einstæðingar árið 1960. 

b. Næstum þrisvar sinnum fleiri hjónabönd eru án barna 2005 miðað við árið 1960.

c. Næstum þrisvar sinnum fleiri mæður eru skráðar einar með börn árið 2005 samanborið við árið 1960

Hvað er rangt um fjölskylduna sem framleiðslueiningu og neyslueiningu? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Kjarnafjölskyldan er oftast neyslueining í iðnaðar og upplýsingasamfélögum

b. Þar sem fjölskyldan er neyslueining er flest öll neysla keypt.

c. Fjölskyldan er ennþá framleiðslueining í mörgum óiðnvæddum samfélögum í nútímanum

d. Þegar fjölskyldumeðlimir framleiða sjálfir mat og fatnað er talað um fjölskylduna sem neyslueiningu 

Hvað er ekki eitt af hlutverkum fjölskyldunnar? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Félagsmótun

b. Umönnun

c. Tilfinningatengsl

d. Kynlíf

e. Ást

f. Staðalmyndun 

g. Framleiðsla

Hvað er rangt um fjölskyldur? (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Í dag er minni þörf fyrir tilfiningalega nærveru innan fjölskyldunnar en áður fyrr 

b. Við eigum oftast erfiðara með að tjá tilfinningar okkar utan fjölskyldunnar

c. Innan fjölskyldunnar geta átt sér stað átök þar sem birtist í reiði og yfirgangssemi

d. Innan fjölskyldunnar getum við hvílt okkur og fengið uppfyllt þörfum fyrir umhyggju og öryggi

Hvað af þessu er ekki talið einn af mikilvægustu þáttum góðra fjölskyldutengsla (eitt rangt)

Veldu eitt:

a. Vinátta

b. Virðing

c. Jafnrétti

d. Agi 

e. Traust

f. Næmi nærgætni

Hver af neðangreindum ástæðum er ekki líklegt til að skýra það að konur í vestrænum samfélögum eru ólíklegri til að vera giftar um þrítugt árið 2015 en árið 1980.

Veldu eitt:

a. Karlar eru latari á heimilinu árið 2015 

b. Konur hugsa meira um starfsframa árið 2015

c. Konur eyða meiri tíma til náms árið 2015

d. Konur eiga færri börn árið 2015